1. większościowe - są stosowane w okręgach jednomandatowych,

2. większość zwykła (względna) - ten kandydat zyskuje mandat, który uzyska największą liczbę głosów,

3. większość bezwzględna - ten, który uzyskał poparcie 50% ważnie oddanych głosów. Zachodzi trudność, gdy nie ma 50% wtedy odbywa się II tura z udziałem dwóch kandydatów przy zastosowanie większości zwykłej.

Zalety systemów większościowych:

1. • preferują dwie najsilniejsze partie, co prowadzi do tego, że niewiele partii w parlamencie jest reprezentowanych,

   • tworzą przesłanki do istnienia trwałych (stabilnych) rządów,

   • wzmacniają odpowiedzialność,

   • tworzą ściślejsze więzi do okręgów z wyborcami,

   • nie łączy się demokratyczny sposób łączenia mandatów w czasie kadencji - zarządza się wybory uzupełniające.

Systemy proporcjonalne - stosowane są wyłącznie w okręgach wielomandatowych. Warunkiem jest, rywalizacja różnych sił politycznych. Skład parlamentu możliwie najpełniej odzwierciedlał rzeczywiste preferencje polityczne wyborców.

Proporcjonalność wyborów polega na rozdziale mandatów między listy proporcjonalne do liczby uzyskanych przez nie głosów. Wybory proporcjonalne są bardziej sprawiedliwe niż większościowe, ale stosowanie tej zasady może prowadzić do elementów niekorzystnych np. powstanie rządu, który miałby poparcie parlamentu.

Są różne metody rozdziału mandatu. Dwie najbardziej popularne w Polsce to:

1. d'Hondta (donta) - jest aktualnie przyjęta do Sejmu od 1989r. przemiennie z metodą Sant legio,

2. sant legio - daje większe szanse na zdobycie mandatu, bardziej korzystna jest dla państw silniejszych. W Polsce silniejsze okręgi to jednomandatowe, okręgami tymi są województwa i części województw.

Systemy mieszane - stanowią kombinację systemów większościowych i proporcjonalnych, przyjmuje je coraz więcej państw (obecnie 30, ale liczba ta wzrasta). W Polsce nie przechodzi się z okręgów mieszanych do jednomandatowych.

Wybory do Senatu - w województwach i w części województw wybiera się od dwóch do czterech senatorów, stosowana jest tu metoda większości zwykłej.

Wybory do Sejmu - komitety wyborcze zgłaszają listy, wyborca dokonuje preferencji wybierając jednego kandydata. W szeregu państw wyborca może wybrać ile jest mandatów w ramach jednej listy.

Metoda d'Hondta: sumy liczby głosów dzieli się przez kolejne liczby całkowite do momentu, aż otrzyma się tyle największych ilorazów ile jest mandatów do rozdziału w danym okręgu wyborczym.

10 mandatów

Partie

Metoda sant legio - zwana metodą skandynawską, jest stosowana w postaci zmodyfikowanej, nie dzieli się przez kolejne liczby całkowite, a nieparzyste (1,4 czy 3,5) aż otrzyma się ilość mandatów.

Przyjmowane są progi wyborcze (klauzule zaporowe) polegają na uzależnieniu dopuszczenia do udziału mandatów tych ugrupowań politycznych, które osiągnęły określone procentowo poparcie w skali całego państwa. Ideą jest to, żeby wyeliminować partie, które mają najsłabsze poparcie.

Progi wyborcze:

• 5% do partii politycznych,

• 8% komitety koalicji wyborczych.

Podział mandatów między listy - dopuszczalne są te partie, które miały poparcie 5%.

Progi mają znaczenie, gdyż ograniczają proporcjonalność wyborów.

Wybory do Sejmu i Senatu może zarządzić prezydent. Wybory prezydenta zarządza marszałek sejmu.